Τι έκανα… Και τίποτα δεν έκανα

Λάθος ακόμα και στο τίτλο,  στο χθεσινό κείμενο. Η βιασύνη, να προφτάσω το χρόνο, που τρέχει, πιο γρήγορα όσο μεγαλώνω, και με αναγκάζει να τρέχω και εγώ μαζί του αντιστρόφως ανάλογα, από τα χρόνια που με βαραίνουν.  Είναι η Άνοιξη  που βάζει τις διεκδικήσεις στην εποχή μας,  την άκρως βιαστική. Ένα παλαιότερο κείμενο υπενθύμιση, ότι «όποιος βιάζεται σκοντάφτει».

Κάποτε χρεώναμε για τα λάθη το δαίμονα του τυπογραφείου, στη συνέχεια  το δαίμονα  της φωτοσύνθεσης, σήμερα;  Που αλλού από την ταχύτητα της  εποχής μας,  που στερεί πολλές φορές μια δεύτερη ανάγνωση. Η χαρά της διόρθωσης, της δεύτερης ή και της  τρίτης ματιάς είναι προνόμιο πλέον των αργόσχολων.

Ούτε ένα δευτερόλεπτο κενό. Πρόγραμμα ακόμα και στο ύπνο. Με θεωρίες άλλοθι και μια ζωή κομμένη και ραμμένη στα μέτρα μας. Το διαπιστώνουμε αυτό στα όνειρα μας. Τινάζοντας ξαφνιασμένα το κεφάλι μας.

Είναι στιγμές που νοσταλγώ εκείνη την εποχή που έγραφα, πρώτα ένα πρόχειρο χειρόγραφο, ύστερα το αντέγραφα με το χέρι και το έδινα στη χειρίστρια να το κτυπήσει στη μηχανή. Ύστερα το διόρθωνα πρώτη και δεύτερη φορά,  στο τέλος περνούσε από την τελική διόρθωση της σελίδας. Που πήγε αυτός χρόνος;

Στη ζωή μας την άκρως βιαστική, θα μας υπενθυμίσει ο κ. Κούντερα, ότι αυτό που βιώνουμε είναι «μη ικανοποίηση» και «λήθη» γιατί υπάρχει ένας σύνδεσμος κρυφός μεταξύ της βραδύτητας και της μνήμης και μεταξύ της ταχύτητας και της λήθης. Στις ώρες της περισυλλογής, μετράμε όλοι μας μια λευκή γραμμή: μισό λεπτό να θυμηθώ τι έκανα! Και τίποτα δεν έκανα! Διότι τίποτα δεν είναι για να μείνει.

«Γιατί χάθηκε η ηδονή της βραδύτητας;  Που είναι οι παλιοί αργόσχολοι, αυτοί οι φυγόπονοι ήρωες των λαϊκών τραγουδιών, αυτοί οι πλάνητες που χαζεύουν από μύλο σε μύλο και κοιμούνται στο ύπαιθρο; Άραγε χάθηκαν μαζί με τους χωματόδρομους, μαζί με τα ξέφωτα, μαζί με τι φύση;»

Σε ένα κόσμο που χάνει τη μνήμη του, αποκτά η ζωή σχεδόν την ταχύτητα του φωτός. Γίνεται δηλαδή ένα τίποτα.

Με την έλλειψη χρημάτων έχω συμβιβαστεί. Με το χρόνο όμως;

Πώς να συμβιβαστείς όταν οι σχέσεις και ο έρωτας μεταβλήθηκαν σε κοινωνικό, όχημα, που είναι τελείως άλλο πράγμα: Ο φίλος και ο ερωτευμένος μπαίνει αυτομάτως στο κοινωνικό παζάρι της ζωής, πουλιέται κι αγοράζεται. Και η μοναξιά, δεν επιλέγεται, επιβάλλεται. Διότι «όμοιος στον όμοιο» και αγαπάμε όχι ό,τι αξίζει αλλ’ ό,τι μας μοιάζει». Έχοντας μπει σε μια τροχιά, που να ξεβολευττούμε τώρα. Μονάχα η τελεία, η πικρή κι ακατανόητη κι ασύλληπτη εκεί στην άκρη. Φρένο καταναγκαστικό.

Με την έλλειψη χρημάτων έχω συμβιβαστεί. Με το χρόνο που  μου λείπει, ακόμα δεν τα έχω καταφέρει.

   

Μια μέρα μόνος

Μια μέρα μόνος, μακριά  από το μικρόκοσμο του παρόντος και τη φρίκη του μέλλοντος. Μακριά από την τηλεόραση,  που παθαίνει παράκρουση για να ανακοινώσει  το νέο Πάπα, λες και αν το μάθουμε τρία λεπτά αργότερα «κάτι τρέχει στα γύφτικα». Μια μέρα μόνος, μακριά από τη φασαρία του ασήμαντου και τη μιζέρια της αγοράς.  Ναι αυτό το τελευταίο πρέπει να το επαναλαμβάνουμε από  δω και πέρα και μάλιστα στο πληθυντικό (αγορές),  μέχρι η λέξη να πέσει σε ανυποληψία.

Μια μέρα μόνος, σε εκπαιδευτικό σεμινάριο διαχείρισης της μοναξιάς.        

Εδώ στον πεθαμένο όρμο, όλα είναι πραγματικά...   

Η θάλασσα φτάνει ως πέρα. Το καρνάγιο βουβό και νεκρό. Το κύμα αφρίζει  άνοιξη αναποφάσιστη. Τα σπίτια κυκλώνουν τον όρμο. Στο χρώμα της ώχρας. Παλιά. Τριακόσια χρόνια εκεί. Παράθυρα ανοιχτά τείχη ερείπια. Στενά που εμπορεύονται μνήμες. Τα χνάρια εδώ. Τα σημάδια στους τοίχους.
Τι άραγε γίνανε οι άνθρωποι;   

Είναι όμορφο να αφουγκράζεσαι σιωπές. Είναι ωραίο να ζεις εδώ αδέσποτος και ευάλωτος. Η λήθη και η μοναξιά έχει το χρώμα του νερού.
Μια ζωή άμετρος, πρέπει επιτέλους να παραδεχτώ, ότι ο κύκλος  μιας εποχής  πήρε τέλος. Ο χρόνος, η έκταση, ο χώρος και η αίσθηση, χωρίς τελεία και παύλα, χωρίς στόχο. Μόνη τροχοπέδη ένα ηλίθιο συναίσθημα και το καθήκον. Αμάν πια αυτό το καθήκον...
Μέσα μου ένας ερημίτης ζητάει δικαιώματα και εγώ συνεχώς αναβάλλω. Η ιερότητα της μοναξιάς όπου δεν έχει πλαίσιο χλευάζει ξένα, ό,τι προκύπτει σαν παραλλαγή. Και ο πεθαμένος όρμος της μονοήμερης ήταν μια παραλλαγή. Δεν μπορούσε να είμαι ποτέ μόνος σ’ αυτό το πραγματικό και ζωντανό τόπο με μνήμες αιώνων. Ποτέ δεν θα μπορούσα να νοιώσω τη μοναξιά με φιλικά φαντάσματα που με συντρόφευαν και μου έλεγαν αλήθειες.
Πήρα το δρόμο της επιστροφής, σε μια πραγματικότητα, που η μοναξιά αναδεικνύεται αρνητικά. Χιλιάδες μοναξιές γύρω μου, κινούνται σε αυστηρά καθορισμένα πλαίσια και περιμένουν έστω και μια  μέρα για να επικοινωνήσουν... 
 

Που να βρεθούν σήμερα τριακόσιοι

Όταν το έγραφε ο Κωστής Παπαγιωργης στο «άγρυπνο πεζοδρόμιο», η κρίση ήταν σενάριο επιστημονικής φαντασίας. «Η πάλη των τάξεων μετασχηματίζεται αφανώς και τεχνηέντως, σε πάλη ατόμων θέσεων, κλάδων παρατάξεων μηχανισμών πελατειών. Η διαφορά της κοινωνίας δεν εκπλήσσει, άλλωστε πάντα υπήρχε. Εκείνο που εκπλήσσει είναι ότι την παράγουν οι θεσμικοί μηχανισμοί, αυτοί δηλαδή που είναι αρμόδιοι να την πατάξουν.

Ενώ το κράτος κινδύνευε από την κοινωνία κατά την κλασική εκδοχή, τώρα έχουμε ένα κρατικό μηχανισμό, που αποξενώνεται από την κοινωνία και ο ίδιος δημιουργεί τους κινδύνους. Μπροστά σ’ αυτό το αδιέξοδο τα κόμματα του δικομματισμού, τα ιδία βουτηγμένα στα σκάνδαλα, δεν μπορούν να τον εξυγιάνουν, ούτε και ο λαός μπορεί να απέχει απ’ αυτό το νοσηρό παιχνίδι. Φθονούντες και φθονούμενοι αλλάζουν ρόλους μασκαρεύονται ασχημονούν, με παντιέρα πάντα την άποψη ότι η δημοκρατία δεν έχει αδιέξοδα».
Θεωρητικά ένας πολίτης έχει πολλά δικαιώματα, δικαιώματα που του δίνουν το ψευδαίσθηση διεκδίκησης. Θεωρητικά επαναλαμβάνω, γιατί στην πράξη, ο ρόλος του είναι πολύ κατώτερος ακόμα και απ’ αυτόν του υπηρέτη, που λέει όλες και όλες δύο ατάκες. Στην προσπάθειά του να κάνει χρήση όλων αυτών των δικαιωμάτων, που του παρέχει άπλετα το δημοκρατικό καθεστώς, αβίαστα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τα όπλα του είναι χάρτινα και απέναντί του ατσάλι.
 

Περιπλανήθηκα στην Ιστορία. Κινήματα, επαναστάσεις, άνισες μάχες με νικητές αδυνάτους. Θυσίες, για την ελευθερία και την προάσπιση της πατρίδας. Η ιστορία επαναλαμβάνεται και εμείς ακόμη ελπίζουμε, ότι αν ενώσουμε ακόμη και τα χάρτινα σπαθιά μπορεί να πετύχουμε κάτι. Εκείνοι οι 300 του Λεωνίδα, δεν τα κατάφεραν αλλά δεν έπεσαν και αμαχητί.  Που να βρεθούν σήμερα τριακόσιοι…
Τα δικαιώματα μας κατακερματισμένα, στο καθένα ξεχωριστά, δεν μας παρέχουν την παραμικρή εγγύηση για κάποιο θετικό αποτέλεσμα. Για να μην τα ενώσουμε με άλλους ομοιοπαθείς, έχουν φροντίσει από πολύ πριν οι ισχυροί… Το περιεχόμενο δεν έχει πια καμία σημασία. Η εμφάνιση μετράει και η συσκευασία.

Δεν είναι τυχαίο. Ακόμα και αυτή η οικονομική κρίση που πλήττει σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, δεν έχει καταφέρει να το ενώσει.  Είμαστε καλά εκπαιδευμένοι.   Δυστυχώς ο κατακερματισμός της κοινωνίας συνεχίζεται  και μάλιστα σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης.     

Οπαδοί χωρίς μνήμη

Ε! Όχι … Αρνούμαι να παρακολουθήσω τα δραματοποιημένα γεγονότα. Και συ που ανησυχείς για την κακή έκβαση των διαπραγματεύσεων με την τρόικα… και  πάλι τους ψήφησες  τελευταία. Φοβήθηκες για το ευρώ που δεν έχεις. Γι αυτά που θα χάσεις και ας μην είχες τίποτα. Οπαδοί χωρίς μνήμη, καθορίζουν τη τύχη αυτής της χώρας. Αυτά τα φαινόμενα της σήψης που παρακολουθούμε σε συνέχειες όλα αυτά τα χρόνια, δεν  είναι σενάρια επιστημονικής  φαντασίας.  Είναι η σκληρή πραγματικότητα , που απ’ ότι φαίνεται έχουμε ασκηθεί πλέον τόσο, ώστε να μην μας εντυπωσιάζει.

Έχει ειπωθεί πως όλο και περισσότερο βλέπουμε τον κόσμο μπροστά ή πίσω από ένα γυαλί: «είτε εκείνο του παρμπρίζ του αυτοκινήτου, είτε της οθόνης της τηλεόρασης ή του υπολογιστή. Η περιπλάνηση, η άσκοπη διαδρομή στην πόλη μυρίζει ναφθαλίνη. Οι άξονες έχουν το λόγο, οι ασφαλτοστρωμένοι ιμάντες πάνω στους οποίους κινείται το ανθρώπινο εμπόρευμα, σε μια γιγάντια αλυσίδα παραγωγής και αναπαραγωγής,  από τον τόπο κατοικίας στους τόπους εργασίας, ψυχαγωγίας και κατανάλωσης χωρίς ενδιάμεσες στάσεις και παρεκτροπές»

Και όσο δεν υπάρχουν παρεκτροπές, όσο σαν πρόβατα επί σφαγής ακολουθούμε την προκαθορισμένη πορεία, τόσο τα φαινόμενα θα γιγαντώνονται, τόσο οι πρωταγωνιστές της διαφθοράς και των σκανδάλων που παρακολουθούμε, θα αλωνίζουν. Δεν είναι όλα θέαμα, για να χειροκροτούμε στο τέλος της παράστασης. Δεν μπαίνουν στο σπίτι μας μέσω του τηλεοπτικού κουτιού για να μας ψυχαγωγήσουν, μπαίνουν για να μας κλέψουν. Τα εκατομμύρια που μαζεύουν στους προσωπικούς τους λογαριασμούς είναι τα ελλείμματα που καλούμαστε εμείς κάθε φορά,  να καλύψουμε.
Δεν είναι όλα παιγνίδι, για να στοιχηματίζουμε τον νικητή. Σ’ αυτό που παρακολουθούμε, αν δεν σηκωθούμε από τον καναπέ, οι νικητές είναι δεδομένοι και οι χαμένοι εμείς.

Τελικά είμαστε εδώ για να επαναλαμβάνουμε αυτά που έχουμε ξαναζήσει και αυτά που θα ξαναζήσουμε. Χθες δε είχα τι να γράψω, δεν είχα τι να πω. Για να πω την αλήθεια, ούτε να ακούσω δεν ήθελα. Ούτε και σήμερα. Στο «Κατά παντός υπευθύνου» ο συμπατριώτης μας Γιώργος Κάρτερ  που έφυγε πρόσφατα από κοντά μας,  μας λέει :
«Το κακό παράγινε αλγεινό κι είναι σκεβρωμένοι οι ώμοι μας απ’ το φορτίο των τάφων.
Ποιος κερατάς κρατάει τα κίνητρα και ξεχειλώνει τις αόρατες τρύπες και μολύνει το θόλο με μελανιές του Κάτω κόσμου;
Οι πληγές της Γης, μεγάλε, αιμορραγούν κι ο θάνατος απέθανε στα γέλια για το βαθύ μας πένθος.
Ποιος είσαι, ρε συ, που στράβωσες τον άξονα και με τα τοξικά ξαλοίφεις απ’ τα ύψιστα ό,τι θεϊκό θυμάμαι ακόμα.
Κάνεις διπλό κλικ δεξιά, το ξέρω ενώ τ’ αγαπημένα μου χαροπαλεύουν σ’ αλλόφυλο φάκελο.
Όποιος κι αν είσαι ισόθεος η ανάθεμα θα ΄ρθει μαθές η ώρα του Όρθρου…»
Κατά παντός υπευθύνου. Βουβή οργή, εκκωφαντική σιωπή. Τι να πεις και τι άλλο να γράψεις.

Δεν φτάνει να γραφούμε ωραία βιβλία

Το διακρίναμε και στα χρόνια της ευδαιμονίας, για την απουσία από τα τεκταινόμενα  της πνευματικής ηγεσίας αυτού του τόπου. Σήμερα ένας λόγος παραπάνω,  που η χώρα  μαστίζεται από τη μεγαλύτερη μετά τον πόλεμο οικονομική κρίση και πάλι η απουσία από την πρώτη γραμμή  των πνευματικών ανθρώπων είναι ιδιαιτέρως αισθητή. Μια πορεία δεξιά ή  αριστερά που οδηγεί έξω από τη μάχη.

Ο πολιτιστικός μεσαίωνας που διανύουμε, η απαξίωση της πολιτικής, η κυριαρχία της τηλεόρασης, η κρίση σε όλες τις εκφάνσεις της,   αποτελούν μέρος της δικής τους ανοχής και απραξίας όλα αυτά τα χρόνια.
Η σημερινή τραγική πραγματικότητα που βιώνει η χώρα μας και η αδυναμία της πολιτικής ηγεσίας να επιλύσει όχι μόνο τα προβλήματα της επιβίωσής μας, αλλά κι ακόμη μικρότερα εσωτερικά μας προβλήματα, οδήγησε  σταθερά την Ελλάδα σε αδιέξοδο. Η ευθύνη του αδιεξόδου,  δεν βαρύνει μόνον τους πολιτικούς. Οι πολιτικοί μας, αγωνιούν όχι για τα προβλήματα της χώρας τους, αλλά για την δική τους επιβίωση και οι λίγες φωνές που ακούγονται καμιά φορά, πνίγονται μέσα στο βόρβορο και το βούρκο της πολιτικής αγυρτείας.
Οι πνευματικού μας ηγέτες, όμως τι κάνουν; δεν βλέπουν, δεν σκέπτονται, δεν απορούν, δεν αγωνιούν, δεν κραυγάζουν, δεν βλέπουν την αλήθεια; Η σκληρή πραγματικότητα μας αποδεικνύει ότι στο σύγχρονο Ελληνικό κράτος δεν υπάρχουν τα φωτεινά εκείνα πνεύματα που απαρνούμενα κάθε τι το πρόσκαιρο κι εφήμερο, θα οδηγήσουν το Λαό τους μπροστά.
Γιατί δεν φτάνει να γραφούμε ωραία βιβλία, δεν φτάνει να επισημαίνουμε, να σχολιάζουμε και να προτείνουμε λύσεις εκ του ασφαλούς. Χρειάζεται, η συμμετοχή, στην πρώτη γραμμή της μάχης για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τα σημερινά αδιέξοδα. Η αδυναμία των πνευματικών ανθρώπων να παρέμβουν στο πολιτικό γίγνεσθαι είναι αποτέλεσμα της μακροχρόνιας αποχής. Οι σημερινές «πρωτοπορίες» που βασανίζουν τον τόπο είναι δημιούργημα μετάθεσης ευθυνών και λύσεων ανάγκης.
Το παρακάτω είναι απόσπασμα από μια «ανεπίδοτη επιστολή» που περιλαμβάνεται στο βιβλίο του καθ. Α. Σμοκοβίτη «Αναπάντητες και ανεπίδοτες επιστολές στην εξουσία» και που εύστοχα περιγράφει το ρόλο μιας πνευματικής ηγεσίας:
«Χρέος της πνευματικής ηγεσίας κατά κύριο λόγο θα ήταν, κατ’ αρχήν, να τολμήσει και οργανωμένα και όσο γίνεται πιο αντικειμενικά, να ενημερώσει το κοινό σ’ όλους τους τομείς. Μόνο μια υγιής πνευματική ηγεσία θα μπορούσε να ενημερώσει σωστά και υπεύθυνα το κοινωνικό σύνολο με την ελπίδα ότι θα το αφυπνίσει, θα το συνεγείρει, θα το εμπνεύσει, θα το συσπειρώσει. Υπάρχει, όμως, μια τέτοια πνευματική ηγεσία; Η πνευματική ηγεσία έχει προδώσει και σε κάποιο βαθμό ή ποσοστό έχει ομολογουμένως προδοθεί. Γιατί υπάρχουν, ωστόσο, Έλληνες που πονούν, που ανησυχούν, που ντρέπονται, που αντιδρούν. Υπάρχουν έντιμοι και εργατικοί επιστήμονες, υπάλληλοι, έμποροι, εργάτες, αγρότες. Υπάρχουν κάποια πνευματικά ιδρύματα, κάποιοι πνευματικοί άνθρωποι. Υπάρχουν κάποιες υγιείς κοινωνικές εστίες. Υπάρχουν και άλλοι, πολύ περισσότεροι που αποκομμένοι, απομονωμένοι ζουν ένα έντιμο, σιωπηλό μαρτύριο μέσα σε μια όσο γίνεται πιο δημιουργική μοναχική πορεία. Λείπει όμως το σάλπισμα,το κοινό όραμα,ο κοινός στόχος, το ιδανικό. Ποιος, ποιον, λοιπόν θα συνεγείρει; Έναν «όμιλο για την αλήθεια»,όχι την κομματική, χρειάζεται ο τόπος. Από επιστήμονες ελεύθερους, αδέσμευτους  αφού υποτίθεται ότι η επιστήμη ερευνά και υπηρετεί την όποια αλήθεια και μόνο αυτή»