Η ζωή μας από εδώ και πέρα

Αλήθεια τι γίνεται με την κρίση; Όλο και λιγότερο χρησιμοποιείται η λέξη. Υποθέτω πως έχει τελειώσει. Μας έριξε από το ρετιρέ στο υπόγειο, μας πήρε ότι για χρόνια κατακτήσαμε και πάλι από την αρχή. Και δεν είναι ίδια η αρχή με τη μεταπολεμική, τότε τα βήματα ήταν προς τα εμπρός, η σημερινή έχει βήματα σημειωτόν, για να μείνουμε στάσιμοι. Η κρίση τελείωσε αυτό που ζούμε δεν είναι κρίση, είναι η ζωή μας από εδώ και πέρα. Υπάρχουν διαφωνίες; Φυσικό είναι , άλλωστε η κρίση φρόντισε να διχάσει. Δεν μείωσε μόνο το βιοτικό μας επίπεδο, έπνιξε και κάθε απόπειρα για αντίσταση. Φόβισε για τα χειρότερα, ώστε να υπάρξει ο αναγκαίος συμβιβασμός με την σημερινή πραγματικότητα. Η στασιμότητα, φαντάζει κατάκτηση. Μας καθήλωσε. 

Η συζήτηση είχε ανάψει για τα καλά στο απέναντι τραπέζι. Πολλές απόψεις και διαφορετικές. Ένα συνηθισμένο σκηνικό πλέον καθ΄ άπασα την επικράτεια. Ο ατομισμός, κυρίαρχο στοιχείο. Καμία ελπίδα . Έχει αρχίσει μια άλλη ζωή. Οι λίγο καλύτερα, που βρίσκονται στο τραπέζι του διαλόγου, φαίνονται πιο επιεικείς. Με νουθεσίες επιχειρούν να απαλύνουν την οργή, αυτών που η κρίση τους είχε φέρει σε χειρότερη θέση από τους συνομιλητές τους. Η κατάληξη σχεδόν πάντα η ίδια, δεν κατέληξαν πουθενά, έδειξε όμως ότι οι ενωτικές διαθέσεις δεν λειτουργούν όταν υπάρχει ανισότητα , εν προκειμένου στο απέναντι τραπέζι.
“Όταν κάποιος είναι δύο βήματα πριν την καταστροφή”, γράφει ο Οδυσσέας Ιωάννου,“μπορεί να φιλολογεί, αλλά εκείνος που είναι μόλις μισό βήμα, δεν έχει το χρόνο να δικαιώσει τους μεγάλους του Διαφωτισμού… Τι ακριβώς του λες δηλαδή; “Πέθανε ήσυχα εσύ, για να μην σφαχτούμε μεταξύ μας, και εμείς θα θυμόμαστε την θυσία σου όταν θα περάσουν οι δύσκολες μέρες;”
Όσο για τις νουθεσίες είναι άκαιρες, όταν έχουμε να κάνουμε με περιπτώσεις όπως η παρακάτω :“Έχω πάρα πολλά να σου πω για να κρατηθείς και να προσπαθήσω να σε πείσω πως αξίζει να ζήσεις για αυτά, μακριά από ακρότητες, φανατισμούς και βία. Nα μην δαγκώνεις τα φτερά σου. Οι ομορφιές είναι δίπλα σου. Οι άνθρωποι, οι φίλοι, τα αισθήματα, ο έρωτας, τα παιδιά σου, η θάλασσα, η μουσική, τα βιβλία, οι μικρές καθημερινές δημιουργίες, η συγχώρεση, ένας πιο ουσιαστικός τρόπος να ζεις. Πώς να σου τα πω όμως και να μην αισθανθώ χοντρομαλάκας, όταν μου λες πως πρέπει να ζήσετε τέσσερις άνθρωποι με εξακόσια ευρώ το μήνα; Και είσαι ήδη σαράντα πέντε; Και υποψιάζομαι πως αυτό θα είναι για πάντα πια;”

Κάποτε ήταν μια καλή Παρέα

Κάποτε που λέτε, ήταν μια μικρή παρέα, βαρκούλα στον ωκεανό. Έλεγαν πως είναι αριστεροί και κάπου κάπου, το έδειχναν. Πήγαιναν σε διαδηλώσεις συμμετείχαν σε πορείες, έκαναν συμμαχίες. Τα βράδια μαζεύονταν σε ταβέρνες και στα διαλείμματα των τραγουδιών έκαναν βαθυστόχαστες αναλύσεις. Εκείνες τις όμορφες μέρες, ποτέ δεν είχε περάσει από το μυαλό τους, ότι κάποτε θα ήταν εξουσία. Οι πολιτικές φιλοδοξίες, έφταναν μέχρι το 3% να μπούνε στην βουλή, που τα λένε ωραία. Κάποτε  ήταν μια καλή παρέα.

Σήμερα η παρέα μεγάλωσε έγινε εξουσία, δεν την χωράει η ταβέρνα, δεν την χωράει ο τόπος. Τέλειωσε εκείνη η εποχή, τέλειωσε το παραμύθι. Η παρέα διαλύθηκε, και δεν την τέλειωσαν οι ιδεολογικές διαφωνίες, την τέλειωσε η εξουσία, την τέλειωσε η δόξα και το χρήμα.

Παρακολουθώντας τα τεκταινόμενα εδώ στην μικρή μας πόλη, έχω χάσει το μπούσουλα, όλοι εναντίων όλων, ο ένας “δίνει” τον άλλο, ο ένα βρίζει τον άλλο, οι χθεσινοί φίλοι, σήμερα άσπονδοι εχθροί. Αν μπορούσε κάποιος να ζωγραφίσει την κατάσταση, το τελικό αποτέλεσμα θα ήταν μια μαύρη μουτζούρα. Ακόμα και τα κόμματα που εναλλάσσονταν στην εξουσία τόσα χρόνια, ποτέ δεν είχαν δείξει τέτοιες συμπεριφορές.

Συμβαίνουν πολλά παράξενα σ’ αυτό το τρελό πανηγύρι. Βλέπεις φίλους να σε εγκαταλείπουν και εχθρούς να σε ασπάζονται. Νομίζεις πως βρίσκεσαι σε ένα μεγάλο χορό μεταμφιεσμένων, με λύκους που γίνονται αρνάκια και αρνάκια έτοιμα να σε κατασπαράξουν. Γελούν μαζί μας και οι σημαίες μας.

Πώς το έλεγε εκείνο το ωραίο τραγούδι; τέσσερις στρατηγοί κινάν και παν για πόλεμο στο μακρινό Ιράν, εμείς έχουμε πολλούς στρατηγούς. Όλοι επικεφαλής του καλού στρατιώτη Σβέικ. “Όταν ψάχνει για ήρωες το μέλλον εμάς θα δείχνει, τον Μήτσο”. έγραφε παλαιότερα ο Σταθης, Όλοι εμείς: ένας καλός στρατιώτης Σβέικ και μπροστά οι στρατηγοί μας! Λαμπροί μέσα στις πανοπλίες τους, το ένα φτερό στις περικεφαλαίες μεγαλύτερο απ' το άλλο, μέσα στα κόκκινα ντυμένοι, σωστοί Λακεδαιμόνιοι, μη φαίνονται τα αίματα. “Έντεκα στρατηγοί, ένας κι ένας! (κι ένας στρατιώτης: όλοι εμείς: ο Σβέικ), έντεκα στρατηγοί, μέγα στρατήγημα να στρατηγεύουν ένας κάθε μέρα, ώσπου να τις νικήσουμε όλες κι άλλες μέρες να μην έχουμε πια.

Κι αν μπήκαν μέσα στην Πόλη οι εχθροί, φύγαμε εμείς, το σκάσαμε και τους τη σκάσαμε!

Απύθμενο θράσος

Τα ίδια πρόσωπα της καταστροφής, σε μια άνευ προηγουμένου ανακύκλωση, μας ζητούν επιτακτικά μια ακόμα ευκαιρία… Για να μας σώσουν. Να τη δώσουμε, άλλωστε δεν έμεινε και τίποτα να καταστρέψουν. Ο καθένας απ' όλους αυτούς, προσπαθεί να διαχωρίσει τον εαυτό του, αποποιείται τις ευθύνες και επανέρχεται στο προσκήνιο άσπιλος και αμόλυντος. Απύθμενο θράσος, που επιβεβαιώνει, ότι ο κόσμος της πολιτικής, είναι ξεχωριστός, με δικές του αξίες και αρχές, που δεν έχουν καμία σχέση με αυτές των ανθρώπων.

Τους βλέπω καμαρωτούς στους τηλεοπτικούς δέκτες, να διορθώνουν το ψέμα με άλλο ψέμα. Να σβήνουν την ιστορία και να μιλούν εξ’ ονόματος του Λαού.

Να δεχτώ ότι δεν είχαν κακές προθέσεις. Να δεχτώ ότι έκαναν λάθος υπολογισμούς. Να επικαλεστώ και τους αστάθμητους παράγοντες, τη διεθνή συγκυρία, τη σοδειά που την έφαγε ο δάκος και ό,τι άλλο ακόμα που θα τους απαλλάξει απ’ την κρεμάλα. Μέχρι εδώ όμως. Είναι πρόκληση να εμφανίζονται ενώπιον μας. Είναι θράσος οι αρχιτέκτονες της καταστροφής, να περπατούν πάνω στα χαλάσματα που δημιούργησαν και να κάνουν σχέδια για το μέλλον.

Είναι μέρες που σε αναγκάζουν να ψηλώσεις, τόσο που να τους βλέπεις πολύ μικρούς.

Για τον τόπο, χρειάζεται να καταθέσουμε την ψυχή μας. Να καταθέσουμε την ψυχή μας, πέρα και έξω από τον εαυτό μας.

Είναι ανάγκη εμείς που βλέπουμε και λίγο έξω από τον μικρόκοσμό μας, να ξεφύγουμε από αυτό το βάλτο. Να ξεφύγουμε από τα συνθήματα, και τα ΘΑ. Να ξεφύγουμε από τα χάρτινα πρόσωπα και τα ιλουστρασιόν προγράμματα. Να πάμε παραπέρα από την τηλεοπτική προπαγάνδα, που υπηρετεί συγκεκριμένα συμφέροντα. Να δούμε τις ανάγκες αυτής της κοινωνίας και να συνθέσουμε δημιουργικές δυνάμεις σε μια προσπάθεια υπεράσπισης όλων εκείνων των αξιών που συμβάλουν σε μια καλύτερη κοινωνία.

Παιγνίδια με το χρόνο

Η υπομονή εξαντλείται τις τελευταίες μέρες,. Πάντα συμβαίνει αυτό. Να φύγει! Να έρθει το νέο, το ελπιδοφόρο, το γεμάτο προσδοκίες και όνειρα. Πάλι από την αρχή, με την ψευδαίσθηση ότι και αυτή η στάση είναι αφετηρία.

Με τις βαλίτσες γεμάτες μέχρι την επόμενη στάση που θα διαπιστώσουμε ότι το περιεχόμενο δεν είναι τίποτα άλλο από αέρα κοπανιστό.

Με αυτόν το αέρα πορευόμαστε χρόνια τώρα, προσποιούμενοι ότι κουβαλάμε το μεγάλο θησαυρό. Στο τέλος που αντικρίζουμε τον άνθρακα το γιορτάζουμε. «Πάει ο παλιός ο χρόνος ας γιορτάσουμε παιδιά» με την ψευδαίσθηση ότι θα ξαναγεμίζουν οι βαλίτσες μας με τα “θέλω” μας .

Είναι το παιγνίδι του χρόνου που μάθαμε να το παίζουμε, βαφτίζοντας τις στάσεις αφετηρίες και αντί για απογοήτευση στις ήττες, μας πλημμυρίζει πάντα ένα χαμόγελο αισιοδοξίας .

Όμως:

«Η ώρα των δακρύων έχει καλύτερη αίσθηση του χρόνου και ως εκ τούτου μεγαλύτερη διάρκεια. Διότι το πηγάδι για να δώσει νερό, πρέπει τα ποτάμια και οι λίμνες να έχουν καταβάλει το ποσοστό τους. Γεμίζεις, γεμίζεις δημιουργείς μια τεχνητή πλημμύρα, για να μην εκτεθείς φωνάζεις όλους τους απόκληρους να ξεδιψάσουν. Βάζεις στα σκυλιά νερό να μην γαβγίζουν και τρομάξουν τις ώρες που έρχονται, αλλά πάλι κάτι μένει. Δικό σου για ποτέ και για πάντα. Κάτοπτρο των οφειλών σου στη μνήμη, και είναι τα μάτια οι μόνες εκβολές για να στεγνώσει ο ύπνος σου.»

Έτσι παίζαμε εμείς με τον χρόνο. Εμείς οι όχι νέοι, οι όχι, παλιοί. Εμείς οι ανάμεσα, με το διστακτικό βήμα του νικημένου στρατιώτη.

Έτσι διστακτικά θα πορευτούμε και όσο για χρόνο ούτε μια ανάσα δεν μας μένει. Μόνο τα νούμερα στις οδική σήμανση αλλάζουν για να μας παρηγορούν. Κάθε 365 χιλιόμετρα προστίθεται και ένα. 2000, 2001... 2018, 2019 και όσο μεγαλώνουμε μας δυσκολεύει η ανηφόρα.

Αλήθεια πόσος χρόνος μεσολαβεί από το 2018 στο 2019 για να πάρουμε μια ανάσα;

Τότε ζούσαμε το παρόν και ευτυχώς δεν γνωρίζαμε το μέλλον

Κάποτε παραμονές εορτών είχαμε την πολυτέλεια να μεταθέτουμε για αργότερα. Υπήρχε μια περίοδος ανακωχής. Μετά εορτών, σε μέρες καθημερινότητας, η επίλυση των όποιων προβλημάτων.Σήμερα δεν έχουμε την πολυτέλεια να σπαταλάμε χρόνο. Δεν έχουμε την ακρίβεια της ΔΕΗ΄, αλλά το σκοτάδι, δεν έχουμε το ασφαλιστικό, άλλα την ανασφάλεια, δεν έχουμε την δυσκολία της δουλειάς, αλλά την ανεργία, δεν έχουμε τους επιπλέον φόρους αλλά την εξόντωση των φορολογουμένων. Κάθε ώρα κάθε μέρα, και ανήμερα της εορτής στη μάχη, της επιβίωσης και της αντίστασης απέναντι σ’ αυτήν την λαίλαπα των αγορών που απειλεί να μας αφανίσει. 

Δεκέμβρης. Χειμώνας. Χριστούγεννα. Αν δεν υπήρχαν τα περασμένα, όχι τα περσινά, αλλά όλα αυτά που έχουμε ζήσει και κυρίως τα παιδικά, δεν ξέρω τι νόημα θα είχε η γιορτή. Γιορτή σημαίνει ανάμνηση, για όλους εμάς που έχουμε παρελθόν. Για τα παιδιά είναι διαφορετικά, ζουν το παρόν το μέλλον ευτυχώς δεν το γνωρίζουν. Για το παρελθόν ο λόγος, που θα φορτωθεί ακόμα ένα χρόνο. Θυμάμαι τα Χριστούγεννα του 66’, στην πρώτη δημοτικού, μας είχαν μοιράσει στο σχολείο δώρα, κάτι γελασούδια, ένα μολύβι μια ξύστρα ένα τετράδιο, ήταν η πρώτη φορά που συνδύασα τη γιορτή με τα δώρα, απέραντη χαρά. Τον επόμενο χρόνο δεν θυμάμαι να μοίρασαν δώρα, θυμάμαι που ήρθε η δικτατορία Τα Χριστούγεννα όμως που ζωντάνεψαν τα παραμύθια, παιδάκια με κόκκινες μύτες και μάλλινους σκούφους, έλκηθρα, χιονισμένες στέγες, καμινάδες που κάπνιζαν, και έστελναν μηνύματα οικογενειακής θαλπωρής, άστρα λαμπρά που με χτύπησαν κατακούτελα, ήταν του ’72, τα Χριστούγεννα των Χριστουγέννων. Ο πρώτος έρωτας, το πρώτο ραντεβού. Η αφορμή να κόψουμε το κυπαρίσσι που θα στολίζαμε, και η ευκαιρία να απομακρυνθούμε όσο γίνεται πιο μακριά από το χωριό. Σε μια πλαγιά ακουμπισμένοι σε ένα δέντρο, ανταλλάσσοντας ντροπές και παιδικές χαζομάρες. Τότε ζούσαμε το παρόν και ευτυχώς δεν γνωρίζαμε το μέλλον.

Α... και ο έρωτας

«Μια φορά γεννιόμαστε, δεν γίνεται να γεννηθούμε δύο φορές κι ούτε θα υπάρξουμε ξανά πια ποτέ, στον αιώνα τον άπαντα. Κι εσύ, χωρίς να' χεις το αύριο στο χέρι σου, αφήνεις τη χαρά για άλλοτε, και στο μεταξύ η ζωή - από αναβολή σε αναβολή - χάνεται κι ο θάνατος βρίσκει τον καθένα μας διαρκώς απασχολημένο»

Σοφά λόγια του Επίκουρου τα παραπάνω, μόνο που η απόσταση από την πράξη, φαντάζει αμέτρητη. Χριστούγεννα και δεν χιονίζει. Δεκέμβριος. Η μελαγχολία αναπόφευκτη και το παρελθόν σύμμαχος για αυτές τις ώρες, αυτό έμεινε, κάποιες μυρωδιές και κάποιες μουσικές, να μας θυμίζουν, εποχές ένδοξες. Α... και ο έρωτας, όπως τον αποθεώνει στα “Κέρματα” ο Οδυσσέας Ιωάννου.

... Τώρα κλωτσάω φύλλα. Και σε περιμένω το βράδυ. Θα ξανάρθεις με τη Σμύρνη σου καμένη και θα ξαναπροσφυγέψεις μπροστά από τον καθρέφτη, χτενίζοντας την κάπνα από τα μαλλιά σου. Ξέρεις τι θα 'θελα να σου πω? Πως ό,τι σου αρέσει, ό,τι αγαπάς, θα μπορούσα να είμαι εγώ. Απλά, δεν πρόλαβα να γίνω. Πως όσα σου έχουν πει διάφοροι ότι μπορούν να κάνουν για σένα, τα μπορώ κι εγώ. Απλά δεν τα σκέφτηκα πρώτος. Πως όποτε με περίμενες κι αργούσα, κλωτσούσα φύλλα. Και σ' αγαπούσα, ξερά και κίτρινα...

Κακή ηλικία η μεσαία, είναι και δεν είναι. Ένα πόδι μέσα ένα έξω, «αλλάξτε τον κόσμο, αλλά περιμένετε λίγο», «κάντε ότι νομίζετε αλλά δεν είναι σωστό έτσι», «εμείς δεν ανακατευόμαστε, αλλά προσέχετε μην το κάνετε έτσι».
Με μισόλογα κρύβουμε την ανασφάλεια μας και υπερασπιζόμαστε την ύπαρξη μας.

Λύση προσωρινή

Δεν είναι η πρώτη φορά, δεν είναι η μοναδική πόλη. Κάτω από τα χριστουγεννιάτικα φώτα, τους δρόμους «στολίζουν» τόνοι σκουπιδιών.

Πεντακόσιοι τόνοι απορριμμάτων έχουν ήδη συσσωρευτεί στους δρόμους της Θεσσαλονίκης εξαιτίας της τριήμερης αποχής, που ξεκίνησαν από την περασμένη Κυριακή οι εργαζόμενοι στην Καθαριότητα.

Οι εργαζόμενοι απεργούν και κανένα επιχείρημα, δεν μπορεί να σταθεί απέναντι τους. Σύνηθες φαινόμενο σ’ αυτή την χώρα σ’ αυτόν τόπο. Οι απεργιακές κινητοποιήσεις, με όλα τα επακόλουθα, επιβεβαιώνουν την ανεπάρκεια ενός κράτους που όλα αυτά τα χρόνια δεν κατάφερε να δώσει μια οριστική λύση σε κανένα πρόβλημα στο χώρο που έχει την ευθύνη.
Η προσωρινή λύση έγινε σημαία της κάθε κυβέρνησης, από την περίοδο της μεταπολίτευσης μέχρι σήμερα και καθήλωσε τη χώρα μόνιμα σε αναπηρικό καροτσάκι.
Παιδεία, σχεδόν κάθε χρόνο καταλήψεις, απεργίες δασκάλων και καθηγητών. Πανεπιστήμια, πόσες χαμένες εξεταστικές; Τα πλοία δεμένα στα λιμάνια και οι άνεμοι το επιτρέπουν. Νοσοκομεία με προσωπικό ασφαλείας, συγκοινωνίες χειρόφρενα ταλαιπωρίας. Αγρότες μπλόκα σε κεντρικές αρτηρίες και η μόνη λύση που θυμούμαστε είναι το ξεφούσκωμα των ελαστικών. Δημόσιο, ΔΕΚΟ ΟΤΑ ΙΚΑ, καμία τρύπα όλα αυτά τα χρόνια δεν κατάφεραν να κλείσουν.
Αυτή η χώρα είναι σαν τους δρόμους που σκάβει η ΔΕΥΑ, και μετά ο ΟΤΕ και μετά Η ΔΕΗ και όταν τελειώσουν, επειδή είναι αδύνατον να μην ξεχάσουν κάτι το επαναλαμβάνουν, το μόνο που διαφέρει είναι σειρά.
Σήμερα τις πόλεις στολίζουν σκουπίδια, που λάμπουν κάτω από τα χριστουγεννιάτικα φώτα και η λύση για άλλη μια φορά θα είναι προσωρινή.

Μέχρι εξαντλήσεως των αποθεμάτων

Μπορεί η κρίση να επιβάλει αυτοσυγκράτηση, μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να στερεί την δυνατότητα ακόμα και για τ’ αναγκαία, η μανία του καταναλωτισμού όμως ζει και βασιλεύει. Και πώς να γίνει διαφορετικά αφού το μοντέλο που οδήγησε στην καταστροφή, επιμένει να διαφημίζει κινητά και αυτοκίνητα, μέχρι εξαντλήσεως των αποθεμάτων, όχι βεβαίως των αγαθών αλλά των χρημάτων.

Δεν είναι η σωματική κόπωση, που μας καταβάλει αυτές τις μέρες, αλλά η ψυχική ταλαιπωρία, που υπαγορεύεται από την αθέατη ανάγκη της απληστίας, που εισβάλει χωρίς την θέληση μας σαν ναρκωτική ουσία στα εγκεφαλικά μας κύτταρα και μας ομογενοποιεί.

Τρέχουμε να προφτάσουμε τα πάντα, να μην μας λείψει τίποτα για να τα κλειστούμε στην κιβωτό της απόλαυσης περιμένοντας τη συντέλεια του κόσμου.
Και επειδή βεβαίως είναι αδύνατον, να μην ξεχάσουμε και κάτι έξω από την κιβωτό, έρχεται το απαραίτητο το άγχος να μας χαλάσει τη γιορτή

Ας δούμε την γιορτή με μια διαφορετική ματιά στην προσπάθεια να δυναμώσει τη ψυχή μας και να μηδενίσει την πίεση από την έλλειψη του καπνιστού σολομού… Αυτές τις μέρες, έρχεται το παρελθόν σε κάποιες στιγμές και μας αιφνιδιάζει με την δύναμη της επικαιρότητας του. Και είναι τέτοια η επιρροή, που ο νους μας γοητεύεται και μας δίνει την ευκαιρία να ξαναντικρύσουμε τον κόσμο χωρίς τις επιρροές της καταναλωτικής πώρωσης που εντέχνως προσπαθεί να επιβληθεί.

Ευελπιστώ ότι θα έρθει κάποια στιγμή που οι άνθρωποι θα καταλάβουν ότι πιο υπέροχο πράγμα από τον έρωτα, την αγάπη, το πάθος, τη ζωή, τις βόλτες και την δημιουργία δεν μπορεί να υπάρξει. Όλα τα υπόλοιπα, όλη η προσπάθεια του ανθρώπου να αγοράσει ένα σούπερ μάρκετ και να το χώσει σε ένα ψυγείο θα είναι μάταιη.

Δεν είναι οι μαθητές φασίστες… δε μπορεί να είναι φασίστες

Αυτό που επιχειρείται με τις καταλήψεις των σχολείων στη Βόρεια Ελλάδα, δεν μπορεί και δεν πρέπει να περάσει. Με πρόσχημα, άλλοτε το Μακεδονικό, και άλλοτε το προσφυγικό, πατριδοκάπηλοι και ρατσιστές, προσπαθούν να εγκλωβίσουν πίσω από τον αγκυλωτό σταυρό του φασισμού, μικρά παιδιά και να δηλητηριάσουν το παρόν και το μέλλον μας.

Πίσω από τον “πατριωτισμό” βρίσκεται ο επικίνδυνος εθνικισμός, το μίσος, ο ρατσισμός και ο φασισμός. Δεν είναι οι μαθητές φασίστες… δεν μπορεί να είναι φασίστες.

Οι νέοι είναι αυτοί που πάνε μπροστά, δεν μπορεί να μας γυρίζουν πίσω .

Δεν θα συνεχίσω μόνο να θυμίσω... Δέκα χρόνια πέρασαν από την δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου και τη μεγαλειώδη εξέγερση των νέων. Ο Δεκέμβρης 2008 ήταν μια συλλογική κατάθεση ονείρων και ιδανικών, μιας ολόκληρης γενιάς. Ο Αλέξανδρος σηματοδότησε  το υποσχόμενο Νέο, που δολοφονείται από τη διαφθορά και τον κυνισμό του Παλαιού. «Εκεί ακριβώς, στο οδυνηρό μεταίχμιο, στεκόμαστε τώρα». Έγραφε ο Νίκος Ξυδάκης «Πίσω μας σωρεύονται ερείπια και σκάνδαλα, αποκαϊδια παρακμής. Μπροστά μας ανοίγεται η έρημος του πραγματικού, στρωμένη με φτώχεια και δυσχέρεια. Κι εμείς, στο χείλος, στο δυσοίωνο πέρασμα, σαστισμένοι και απαράσκευοι…»

Η εξέγερση του 2008 αφύπνισε τότε χιλιάδες συνειδήσεις. Εκείνα τα παιδιά, που δεν πρόλαβαν να τους ελέγξουν το μυαλά, σήκωσαν πολλούς από τους καναπέδες. Δημιούργησαν αλυσιδωτές αντιδράσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη. Ο Αλέξανδρος έγινε σύμβολο της Νεολαίας.

«Όλα μπροστά θα πάνε» έγραφα εκείνες τις μέρες «Θα ξεκουτιάνουμε. Θα καθαρίσει το μυαλό μας. Σ’ αυτά τα παιδιά το χρωστάμε που εδώ και πολλές ημέρες είναι όλα εκεί, στις συγκεντρώσεις, ενωμένα μια γροθιά, αντιμετωπίζοντας το φόβο του αύριο.
Τα βλέπω να γελούν με μια αθωότητα που ομολογώ είχα ξεχάσει και σκέφτομαι, όση καταστροφή και αν πίνουμε, δεν τέλειωσε ο κόσμος. Απέναντι μας γίνονται οι καθρέπτες που αποφεύγουμε, γίνονται η αντανάκλαση της νεότητας μας. Μας ανακαλούν στην τάξη των αισθημάτων, που πέρασαν πίσω από τις υποχρεώσεις. Γίνονται οι τύψεις και η μετάνοια μας συγχρόνως.

Ας μη δούμε τα παραπάνω με συμψηφιστική ματιά. Η θεωρία των δύο άκρων σφυρηλατείται από την υποκριτική απόρριψη της βίας από όπου και αν προέρχεται, μόνο που η βία έχει δύο πολύ διαφορετικές μορφές, τη θεσμοποιημένη βία των κυρίαρχων, δηλαδή του κράτους και τη βία της αντίστασης. Όπως έλεγε και ο Μαρκούζε " Οι δύο αυτές μορφές επιτελούν αντίθετες λειτουργίες. Υπάρχει η βία της καταστολής και η βία της απελευθέρωσης. Υπάρχει η βία της υπεράσπισης της ζωής και η βία της επιθετικότητας." Το κήρυγμα υπέρ της μη βίας απλά διατηρεί και νομιμοποιεί τη βία των κυρίαρχων. Ο ναζισμός και ο φασισμός ήταν πέρα από όλα τα άλλα αυτή ακριβώς η βία, πέρα από τα μέχρι εκείνη τη στιγμή, όρια της νομιμοποίησης.

Όμως δεν είναι οι μαθητές φασίστες, δεν μπορεί να είναι φασίστες. Η άμεση αντίδραση της πλειοψηφίας των σχολείων σε όλη την Ελλάδα που αντιτίθεται στο φασισμό, για για άλλη μια φορά, θα αποδείξει, ότι οι νέοι δεν μπορεί να μας γυρίσουν πίσω.

Ένα συνεχές αδιέξοδο…

Κάποια πράγματα, που συμβαίνουν στην πολιτική ζωή του τόπου, αποτελούν αντικείμενο ψυχιατρικής έρευνας. “Φονιάδες των Λαών Αμερικάνοι” φώναζε πριν πιάσει καρεκλά εξουσίας και πετούσε πέτρες στους “μπάτσους”, που τότε ήταν “ γουρούνια δολοφόνοι. Σήμερα έχει αρχίσει τα γλωσσόφιλα. Σκέφτομαι ότι όλοι αυτοί που βρίσκονταν απέναντί του, όταν φορούσε τον επαναστατικό του μανδύα - από την εξουσία μέχρι την εκκλησία - σήμερα που βρίσκεται αυτός στην εξουσία, χαίρεται που τους έχει δίπλα του . Αυτούς που αντίκριζε με δέος, παρότι αυτός ψήλωσε, συνεχίζει να τους βλέπει πιο ψηλούς . Είναι το σύνδρομο της αριστεράς σε σχέση με την εξουσία. Αυτά σαν πρώτη σκέψη, ανεπεξέργαστη, θα χρειαστεί να σκάψουμε πιο βαθιά για να φωτίσουμε το φαινόμενο.

Τα παραπάνω για την εξουσία, για την κοινωνία και ιδιαίτερα για το εκλογικό σώμα, ένα μικρό απόσπασμα από άρθρο του Κωστή Παπαγιώργη, αφιερωμένο σε αυτούς που από συνήθεια υποστηρίζουν: «η δημοκρατία δεν έχει αδιέξοδα».
Ο Σταντάλ διαπίστωνε ότι το «ανίσχυρο μίσος» ήταν ένα ιδιάζον στοιχείο της δημοκρατικής κοινωνίας. Ο ψηφοφόρος εμπιστεύεται τον αντιπρόσωπό του, πιστεύει στη λαϊκή εντολή, επικροτεί την «περίοδο χάριτος» που έχει ανάγκη κάθε νεοσύστατη κυβέρνηση, και στη συνέχεια (όταν αρχίζουν τα παρατράγουδα) εγείρεται η κατακραυγή, ήτοι το « ανίσχυρο μίσος» του εξαπατημένου πολίτη.
Το αλλόκοτο βέβαια είναι ότι αυτός τούτος ο πολίτης είναι μικρογραφία του αντιπροσώπου του. Δεν έχει αυτάρκεια, αντίθετα, αφού δια της ψήφου του ήρθε κατά κάποιον τρόπο και αυτός στα πράγματα, απαιτεί κοινωνική προαγωγή, δεν θέλει ισότητα στην ένδεια, παρά ισότητα και πιο σωστά ανισότητα στην κατοχή. Η πάλη των τάξεων μετασχηματίζεται αφανώς και τεχνηέντως σε πάλη ατόμων, θέσεων, κλάδων, παρατάξεων, μηχανισμών, πελατειών. Ενώ το κράτος κινδύνευε από την κοινωνία, κατά την κλασική εκδοχή, τώρα έχουμε ένα κρατικό μηχανισμό ο οποίος αποξενώνεται από την κοινωνία παρότι την κολακεύει, καθώς στους κόλπους του μαίνονται οι συγκρούσεις των προνομιούχων ομάδων. Και φυσικά δεν υπάρχει υγιής παράταξη που θα εξυγιάνει θεσμούς και πρόσωπα. Ούτε εξάλλου ένα πόπολο που μπορεί να απόσχει από αυτό το νοσηρό παιχνίδι. Φθονούντες και φθονούμενοι αλλάζουν ρόλους, μασκαρεύονται, ασχημονούν, με παντιέρα πάντα την άποψη ότι « η δημοκρατία δεν έχει αδιέξοδα».
Συμπέρασμα; Ένα συνεχές αδιέξοδο…

Κουραστήκαμε να μαθαίνουμε αριθμητική με τις απώλειες

Χριστούγεννα και πάλι. Τελευταίες μέρες και αυτού του χρόνου. Ωραία φεύγουν τα χρόνια και σε απελευθερώνουν από το βάρος τους, για να πάρουμε και την αισιόδοξη άποψη. Οι απολογισμοί είναι το πρόβλημα, γιατί όπως και να το κάνουμε, δεν πρέπει να κάνουμε ταμείο; Οι χρόνοι είναι κάθετες γραμμές που περικλείουν ότι θυμόμαστε και ότι μας αρέσει, ακόμα και αυτά που μας πληγώνουν αλλά που χρειάζεται που και που να μπαίνουν στα έξοδα για να βγαίνει το υπόλοιπο χωρίς χρέη.

«Αυτό που μας λερώνει γύρω μας είναι η ζωή και η πραγματικότητα. Ζητήσαμε εμείς τέτοια ένδεια αισθημάτων; Ονειρευτήκαμε εμείς την εξορία της ηθικής; Έτσι έγινε; Οι αγάπες που χάσαμε είναι όλα τα λεφτά ή εκείνες που δεν ήρθαν ποτέ; 

Κουραστήκαμε να μαθαίνουμε αριθμητική με τις απώλειες».
Ο χρόνος δεν μετράει για όλους το ίδιο, σε μερικούς αρκούν οι ισολογισμοί . Αρκεί το συν των υλικών για να είναι ευτυχισμένοι. Ο λόγος γι’ αυτούς που κρατάνε άρρηκτους τους δεσμούς με την παιδική αθωότητα και με μια σπίθα μπορεί ακόμα να πάρουν φωτιά, όχι για να καούν αλλά για να φωτίσουν.
Οι άλλοι; Έτσι και αλλιώς είναι καμένοι και δεν χρειάζεται φωτιά γι’ αυτό.
Χριστούγεννα και πάλι με την κρίση να ψαλιδίζει ταπεινές επιθυμίες και να βάζει φρένο στην υπερβολή.
Η εναλλακτική σκέψη, η διέξοδος. Χριστούγεννα, σε μια φωτιά, σ’ ένα τζάκι, όπου μαζί με τις φλόγες χορεύουν και τα παραμύθια του παλιού καιρού.

Στη χαμένη ζώνη

Ο ύπνος το πάλεψε αρκετά με τη φάλτσα φωνή του παπά, που αντηχούσε από τα μεγάφωνα της γειτονικής εκκλησίας. Νικήθηκε! Ούτε ο θεός ούτε ο διάολος δεν θέλει πρωί Κυριακής τέτοια ηχορύπανση.

Πως να το πολεμήσω; Με ηχεία διπλάσιας ισχύος, σκέφτηκα ότι θα μπορούσα να περιορίσω την άθλια εκτέλεση, ανακατεμένης από βυζαντινά και επτανησιακά στοιχειά ψαλμωδίας, εντός των ορίων του Ναού. Ένας Παβαρότι, μία Κάλλας, στο ανέβασμα, θα τον έκαναν από την πρώτη στιγμή να παραδώσει τα όπλα.

Καθώς έκανα τις μουσικές επιλογές, σήμαναν οι καμπάνες της λήξης. Επιτέλους.

Τα πρωτοσέλιδα των κυριακάτικων, τόνιζαν το προβληματισμό της Κυβέρνησης για το που θα διατεθεί το απόθεμα, δίκαιος προβληματισμός, σε μια διάτρητη χώρα, ποια τρύπα να κλείσεις; Η λεζάντα της “Καθημερινής” από τις πλημμύρες, στην Ιορδανία τα έλεγε όλα “ Πάντα οι φτωχοί πληρώνουν τα καμώματα των πλουσίων”. Οι φτωχοί πάντα βρίσκονται, στην χαμένη ζώνη, προπέτασμα ασφαλείας για ότι κακό συμβαίνει. Πειραματόζωα μιας ανεγκέφαλης ανάπτυξης , ανθρώπινη γέφυρα για να περάσει κάθε τρελός στρατηγός

Πρωτοφανείς θεομηνίες πλήττουν τον πλανήτη και μεις δεν εξαιρούμαστε. Από τον παπά με τα μεγάφωνα θα απαλλαγώ , να δω πως θα ξεφύγω από την χαμένη ζώνη. Βρέθηκα στην πρώτη γραμμή χωρίς την θέλησή μου, σπρώχτηκα, σιγά σιγά και να τώρα, αντιμέτωπος με όλες τις μαλακίες των ισχυρών. Καταστρέφουν με τέτοιο τρόπο τον πλανήτη, ώστε αυτοί να είναι οι τελευταίοι στη σειρά , ελπίζοντας μέχρι τότε ότι κάτι θα γίνει και θα τη γλυτώσουν.

Κλείστηκα στο δωμάτιο και άνοιξα το κλιματιστικό σε κανονικές συνθήκες θερμοκρασίας, το μυαλό μου μπορεί να βρει κάποια λύση για να κερδίσω τον πολύτιμο χρόνο , αυτόν το χρόνο που έχουν στην διάθεσή τους οι τελευταίοι της σειράς. Δεν θα γίνω προσάναμμα της παράνοιας τους. Τα φτωχικά νοικοκυριά , που ξεκληρίστηκαν και τα άψυχα παιδικά κορμιά , που έπεσαν θύματα της θεομηνίας δεν μου επιτρέπουν να κάθομαι με τα χέρια σταυρωμένα σ΄ αυτήν εδώ τη θέση .

Το τέλος του δράκου

Αρκετές φορές χρησιμοποιώ την υπερβολή για να τονίσω την πραγματικότητα. Ε! σας το δηλώνω με κάθε ειλικρίνεια, ποτέ η υπερβολή, που προηγήθηκε, δεν θα μπορούσε να αποδώσει την σημερινή εικόνα.

Δεν σας κρύβω ότι καταβάλλω μεγάλη προσπάθεια να βρω λέξεις για να περιγράψω, αυτά που ζούμε.
Η πρώτη φράση που μου έρχεται στο μυαλό είναι: «απερίγραπτη κατάσταση», άντε τώρα να βρεις την δεύτερη.
Σκέφτομαι ότι τα προηγούμενα χρόνια είχα την ευχέρεια της υπερβολής, που έμπαινε σαν προφητεία για να αποτρέψει τα χειρότερα. Περιέγραφα, αυτά που ήταν απίθανο να συμβούν για να μην συμβούν τα προβλέψιμα. Πήγαν όλα «στον κουβά». Ποια προβλέψιμα και ποια χειρότερα. "Χείρου χειρότερα"

Με τρομάζουν τα φτηνά προϊόντα από την Κίνα. Τα κινητά που αλλάζουν μοντέλα κάθε μέρα, τα μπλουζάκια πόλο από το καλάθι, τα αυτοκίνητα πενταετίας. Με τρομάζει αυτή η παραγωγή που μας γεμίζει σκουπίδια, αυτές οι εργατοώρες, που πάνε στα σκουπίδια. Με τρομάζουν οι συσκευασίες που είναι πιο ακριβές από το περιεχόμενο. Τα προϊόντα μιας χρήσης.
Έχω την αίσθηση ότι ο σημερινός κόσμος δεν υπάρχει. Μετά από χρόνια φαντάζομαι ότι δεν θα έχει σημεία αναφοράς. Αυτά που χαρακτηρίζουν κάθε εποχή, υπάρχουν για να μας τη θυμίζουν, η εποχή μας φροντίζει να σβήσει τα σημάδια της, τα στέλνει γρήγορα στις χωματερές. Η Παλαιά σκαλιστή κασέλα του παππού μου, ο κομμός της γιαγιάς μου, το σίδερο με τα κάρβουνα, ακόμα υπάρχουν. Τα σημερινά δεν υπάρχουν και όσα υπάρχουν σε ένα σημείο γράφουν την ημερομηνία λήξεως. Kαι είναι λίγες οι μέρες τους. Θα υπάρξουν και χειρότερα.
Αυτά τα τερατουργήματα του καπιταλισμού, ανέκαθεν μου προξενούσαν τρόμο. Γίγαντες ανώνυμες εταιρίες, εργοστάσια ολόκληρες πόλεις, καραβιά σαν τον Τιτανικό, αυτοκινητοβιομηχανίες ρομπότ. Πλωτά ξενοδοχειακά συγκροτήματα. Ακόμα και οι δρόμοι τύπου Εγνατίας με ζαλίζουν. Τεράστιες αγορές, πολυκαταστήματα σχολικά συγκροτήματα τύπου Γκράβας ουρανοξύστες δίδυμοι. Χρηματιστήρια τράπεζες σούπερ μάρκετ. Η τελευταία φωτογραφία που πρόσφατα αντίκρισα μου δημιουργεί εφιάλτες, μια θάλασσα κοντέινερς κάπου στη Κίνα. Ο τρόμος είναι ακόμα μεγαλύτερος όταν βλέπεις αυτούς τους γίγαντες να καταρρέουν. Ποτέ αναίμακτα. Τι πρέπει να γίνει δηλαδή να λιώσουν οι πάγοι να μολυνθεί εντελώς αέρας, να τρελαθούμε στις μεγαλουπόλεις, να χάσουν την αξία τα αντικείμενα από την υπερπαραγωγή, να γίνουν οι ντομάτες καρπούζια, τα ψάρια κοτόπουλα, η θάλασσα στεριά και η στεριά θάλασσα. Τα δάση πεδιάδες οι ποταμοί ξεροπόταμοι, οι δρόμοι ακίνητα αυτοκίνητα. Να μεταλλάξει τον πλανήτη από παράδεισο σε κόλαση, για να αποφασίσουμε ότι αυτό το σύστημα δεν έχει τίποτα άλλο να καταβροχθίσει; Τι πρέπει να γίνει, να χορέψουμε τον χορό του Ζαλόγγου πιασμένοι χέρι, χέρι και να πηδήξουμε στο γκρεμό τραγουδώντας «στην στεριά δε ζει το ψάρι ούτε ανθός στην αμμουδιά» για να επιβεβαιώσουμε με τον αφανισμό μας και το τέλος του δράκου. 

Αποτυχία! Αναλαμβάνω μέρος της ευθύνης

Φυσικά και δεν είναι πράξη ηρωική, να τσαλακώσουμε την εικόνα μας. Ανάγκη περισσότερο δική μας είναι, για να νοιώσουμε για λίγο χρήσιμοι. Η απογοήτευση υπολείπεται της θλίψης, για τη στάση μιας αριστερής κυβέρνησης, που έστω και σε επίπεδο συμβολισμών, δεν έχει να επιδείξει τίποτα.

Ήξερα ότι εκεί που η επιτυχία κάνει ησυχία, η αποτυχία δεν έχει άλλο δρόμο, από τo να κάνει φασαρία. Μιλάει εξηγεί, ερμηνεύει, αντιδιαστέλλει, παραβάλλει, συγκινεί, συγκρίνει, περιγράφει, σαρκάζει, κάνει ότι μπορεί να κάνουν οι λέξεις, όταν οι λέξεις, είναι το μόνο που σου έχει απομείνει.

Αποτυχία! Αναλαμβάνω μέρος της ευθύνης.

Θυμάστε τι έλεγε η σημερινή κυβέρνηση για τα τέλη αυτοκινήτων; Αντί αυτού και από τους ρύπους, και από την παλαιότητα και από την αξία και από την μύγα ξίγκι, για να τελειώσουν οι ψευδαισθήσεις, ότι τα υψηλά τέλη αυτοκινήτων θα μειωθούν. Μια μικρή αύξηση με αριστερό πρόσημο, που δικαιολογείται από την “ποιότητα” του οδικού δικτύου! Θα μου πείτε, κάνεις πως δεν καταλαβαίνεις; Καταλαβαίνω, Χρωστάμε και πρέπει να πληρώσουμε, o τρόπος με ενοχλεί. Θα προτιμούσα από μια κυβέρνηση της αριστεράς να μας μιλήσει ευθέως. Θλίβομαι να τη βλέπω στη θέση του λογιστή, να μετράει τους ρύπους και να προσθέτει τέλη στα γραμμάρια.

Η “αποτυχία ” δεν έχει να κάνει με τις λύσεις, που δεν μπόρεσε να δώσει. Η αποτυχία για όσους μπορούν να διαβάσουν τις λέξεις κάτω από το δέρμα, έχει να κάνει με την εικόνα μας.
Η σημερινή εικόνα δεν είναι αριστερά. Η αριστερά διαπνέεται από ηθική, το λένε και οι εχθροί μας. Η αριστερά δεν μπορεί να λέει ψέματα. Δεν επινοεί καινούργιους όρους, για να πράττει αυτά που πολεμούσε. Δεν ανακαλύπτει λέξεις, για να τις βάζει στη θέση εκείνων που μίσησε ο Λαός και τελικά να κάνει τα ίδια. Οι αναφορές σε αυτά που υποσχέθηκε και έκανε ακριβώς τα αντίθετα δεν εξυπηρετούν, άλλωστε είναι τόσο νωπές, που ακόμα ηχούν στα αυτιά μας.

Ζούμε σουρεαλιστικές καταστάσεις. Μας καλούσαν να συμμετάσχουμε στη γενική απεργία των εργαζομένων. Ο ΣΥΡΙΖΑ μας καλούσε. Παραδίδομαι!

Επιστρέφω κάτω από το δέρμα. Όσο και αν προσπαθούμε να γράψουμε στο περιθώριο, μακριά από κραυγές και πολυχρησιμοποιημένες λέξεις, έρχονται στιγμές που καταθέτουμε τα όπλα.

Επιστρέψω στην αρχή. "Δυστυχώς, όσο και να προσπαθείς, στο δια ταύτα, πάντα ανακαλύπτεις μια χαλασμένη παρτίδα για την οποία δεν μπορείς να κάνεις τίποτα.

Είμαστε τα μέσα που χρησιμοποιούμε

Προεκλογική περίοδος και τα επιτελεία των συνδυασμών ετοιμάζονται για μια ακόμα επανάληψη. Μπορεί η τεχνολογία να έχει απογειωθεί, τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης να σκίζουν στο επικοινωνιακό πεδίο, η μεθοδολογία όμως εκεί, ίδια και απαράλλαχτη, από την εποχή των “Μαυρογιαλούρων”

“Προεκλογική περίοδος και τα επιτελεία έχουν επιδοθεί στο κυνήγι του χαμένου θησαυρού , ξεσκονίζουν το παρελθόν των αντιπάλων, ελπίζοντας να ανασύρουν από τα βάθη του, μια φωτογραφία μία φράση, κάτι που θα ακυρώσει το παρόν. Οτιδήποτε μπορεί να αμφισβητήσει προθέσεις, να θαμπώσει την εικόνα, να βγάλει στο φως προηγούμενες ζωές.

Μια ανάρτηση στο fb και από κάτω ποτάμι η χολή.  Δεν είναι μόνο ιδεολογικό, είναι αισθητικό το θέμα. “Έτσι κι αλλιώς, είναι τόσο εύκολο να «ξεβρακώσεις» κάποιους κρίνοντάς τους από τις παρούσες θέσεις τους, που δεν χρειάζεται να γίνεις μπάτσος του παρελθόντος τους. Πολιτική με παλιές φωτογραφίες είναι μια πολιτική μετρίων”γράφει ο Οδυσσέας Ιωάννου. Είμαστε τα μέσα που χρησιμοποιούμε, τίποτα άλλο. Ο σκοπός είναι κάτι τόσο θεωρητικό που δεν μπορεί να αποτελεί άλλοθι για κανέναν. Δεν αλλάζουμε τελικά, μόνο εκείνες τις φωτογραφίες από τις σοκολάτες καταφέραμε ν’ αλλάξουμε αγαπημένη μου φίλη του ραδιοφώνου. Για να πω την αλήθεια εγώ ποτέ δεν κατάφερα να ολοκληρώσω τη συλλογή…

Πώς να πάει μπροστά το καράβι με ναύτες χωρίς βιογραφικά χωρίς ταυτότητα. Θα βουλιάξει.

Δεν αλλάζουν οι άνθρωποι, κουβαλούν την ιστορία τους και την ιστορία των προγονών τους. Σε ανύποπτο χρόνο, τα ξεβράζει η ιστορία και τότε τρέχουμε να μαζέψουμε θύελλες.

Θυμάστε όταν είμαστε πιτσιρίκια, που φτιάχναμε διάφορες χαζές συλλογές με χαρτάκι τα οποία βρίσκαμε στις σοκολάτες και μετά συγκρίναμε τη δική μας συλλογή με του άλλου παιδιού, κι άμα εκείνο είχε κάποιο χαρτάκι που θέλαμε, το ρωτούσαμε; – Αλλάζουμε; Δεν αλλάζουμε τελικά, μόνο εκείνες τις φωτογραφίες από τις σοκολάτες καταφέραμε ν’ αλλάξουμε. Δεν αλλάζουμε και ας πήγαμε κόντρα στις ροές και ας φεύγαμε πάντα προς την θάλασσα κι ας ξέραμε πως το γλυκό νερό σκοτώνεται στην πρώτη του επαφή με την αλμύρα. Εδώ μείναμε για να επαναλαμβάνουμε όλα αυτά που θέλαμε να αλλάξουμε.